Maatschappelijk verantwoord ondernemen en arbeidsrecht

In een eerdere inleidende introductie (klik hier) hebben we de relatie tussen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (of Corporate Social Resposibility) belicht. In deze bijdrage de relatie tot het arbeidsrecht.

Wanneer we kijken naar maatschappelijk verantwoord ondernemen in relatie tot het arbeidsrecht, is er zondermeer een aantal aspecten aan te wijzen waarbij duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen zich als thema’s manifesteren. Als we kijken naar de Verenigde Naties Sustainable Development Goals (hierna: SDG), dan zijn de volgende doelen te relateren aan het arbeidsrecht.

Het tegengaan van armoede en honger (denk aan minimum lonen);

Gendergelijkheid denk aan gelijke beloning van mannen en vrouwen en de man/vrouw-verhouding in de board van ondernemingen;

Eerlijk werk en economische groei. Denk aan bedrijfsmodellen, zie hierna, waarbij door middel van een tech-platform (de platform economie) vraag en aanbod van elkaar worden gescheiden. En dan vervolgens weer bij elkaar worden gebracht door (slecht?) betaalde pseudo werknemers of ook wel zzp-ers. Zonder arbeidsrechtelijke bescherming.

Arbeidsrechtelijke bescherming

Als we kijken naar deze development goals, dan hangen de development goals “geen armoede” en “eerlijk werk en economische groei” in zekere zin samen als de arbeidsrechtelijke relatie als geheel wordt bekeken. Als gekeken wordt naar diverse ontwikkelingen in het arbeidsrecht, dan vallen op de uitspraken van bijvoorbeeld Deliveroo en Thuisbezorgd, maar ook Uber. Hierbij heeft de rechter een aantal keer heeft moeten oordelen over de vraag of een ZZP-relatie beschouwd moet worden als een arbeidsovereenkomst of dat chauffeurs onder de taxi-cao vallen. Kenmerkend voor een aantal tech-platforms, waarbij vraag en aanbod bij elkaar worden gebracht, is dat (veelal jonge) mensen tegen een laag salaris buiten de bescherming van een arbeidsovereenkomst of CAO werkzaamheden verrichten. Zij missen in dat geval de arbeidsrechtelijke bescherming, vergoeding voor pensioenen, ziektekosten en (mogelijk ook) betaling van het minimum loon. Een dergelijk bedrijfsmodel is voor de pseudo werkgever uiteraard uiterst interessant, de pseudo werkgever loopt namelijk geen risico ten aanzien van ontslagvergoedingen en dergelijke, hoeft niet door te betalen bij ziekte etc. en de pseudo werknemer geniet geen ontslagbescherming, geen minimum loon en mist derhalve een aantal arbeidsrechtelijke beschermingen. Het is duidelijk dat dit op gespannen voet staat met de SDG.

In de uitspraak Gerechtshof Amsterdam, 16 februari 2021, ECLI:NL:GHAMS:2021:392 (klik hier) oordeelde de rechter dat bezorgers van Deliveroo werknemers zijn.

Deliveroo heeft tegen het arrest van het hof Amsterdam cassatie ingesteld. Daarbij heeft Deliveroo de internationale wind niet mee: op 19 februari 2021 oordeelde de Britse Hoge Raad dat Uber chauffeurs kwalificeren als ‘workers’ (2021 UKSC 5), oordeelde de Spaanse Hoge Raad op 25 september 2020 dat maaltijdbezorgers van Glovo werknemers zijn (ECLI: ES:TS:2020:2924) en oordeelde de Franse Hoge Raad op 4 maart 2020 dat Uber chauffeurs ook in dienstverband staan (Arrêt n°374).

Ook Rechtbank Amsterdam 13 september 2021, ECLI:NL:RBAMS:2021:5029 (klik hier) oordeelde dat chauffeurs van Uber vallen onder de taxi- COA. Veel van deze tech-modellen, om het zo te noemen, resulteren er in dat de “werknemer” onvoldoende bescherming geniet en op termijn is het zo dat dit soort pseudo werknemers mogelijk niet (zelfstandig) in het onderhoud van zichzelf en/of een gezin kan voorzien. Daarmee staan dergelijke modellen mogelijk op gespannen voet met de doelstelling van het tegengaan van armoede en eerlijk werk, zoals opgenomen in de SDG. De vraag kan daarbij gesteld worden of bedrijven die met deze partijen samenwerken, zoals supermarkten, daarmee voldoen aan het Maatschappelijk verantwoord ondernemen dat zij voorstaan. Zij maken in de keten immers gebruik van bezorgdiensten die mogelijk de wet- en regelgeving niet in acht nemen.

 

Gendergelijkheid

De gendergelijkheid als sustainable development goal, komt met enige regelmaat ook aan de orde. In arbeidsverhoudingen waarbij mannen meer verdienen dan vrouwen voor gelijksoortig werk.

De wettelijke basis wordt gevormd door de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen (klik hier)

Zie in dit verband de Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch 13 november 2012, ECLI:NL:GHSHE:2012:BY3844 (klik hier) over gelijk loon of Centrale Raad van Beroep 5 januari 1988, ECLI:NL:CRVB:1988:AK7922 (klik hier) Deze uitspraak had betrekking op gelijke behandeling van mannen en vrouwen ter zake (een) uitkering(en).

In Rechtbank Overijssel 21 februari 2022, ECLI:NL:RBOVE:2022:590 (klik hier) kwam aan de orde de ongelijke salariëring tussen mannen en vrouwen.

Uit Hoge Raad 6 november 2020, ECLI:NL:HR:2020:1748 volgt dat compensatie van vakantieverlof met zwangerschapsverlof niet is toegestaan.

Resumé

Aan aantal Sustainable Development Goals is herkenbaar in het arbeidsrecht. Gelijkheid, het voorkomen van armoede, eerlijke arbeid. Niettemin is het noodzakelijk, gelet op de Corporate Social Responsibility, om te blijven kijken naar de verhouding tussen werkende personen en ondernemingen in relatie tot de SDG doelstellingen. In dat kader is de discussie over flitsbezorgingen en flitsbezorgingsdiensten die samenwerken met supermarkten zeker interessant om te volgen.